اینکوترمز (Incoterms) مجموعه‌ای از اصطلاحات تجاری استاندارد است که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شده و در معاملات بین‌المللی برای تعیین مسئولیت‌ها و هزینه‌های خریدار و فروشنده به کار می‌رود. این اصطلاحات نقش مهمی در شفاف‌سازی تعهدات طرفین دارند و از بروز سوءتفاهم‌ها جلوگیری می‌کنند.
در این مقاله، به آموزش اینکوترمز به زبان ساده می‌پردازیم تا با مفاهیم و کاربردهای آن آشنا شوید.
اینکوترمز چیست؟
اینکوترمز (Incoterms) مخفف “International Commercial Terms” به معنای “اصطلاحات تجاری بین‌المللی” است. این مجموعه شامل ۱۱ اصطلاح استاندارد است که وظایف، هزینه‌ها و ریسک‌های مرتبط با تحویل کالا در معاملات بین‌المللی را بین خریدار و فروشنده تقسیم می‌کند. هدف اصلی از یادگیری اصطلاحات اینکوترمز، تسهیل تجارت بین‌المللی با ارائه تعاریف واضح و مشترک از مسئولیت‌های طرفین است.
چرا اینکوترمز مهم است؟
استفاده از اینکوترمز در معاملات بین‌المللی به دلایل زیر اهمیت دارد:
- شفافیت: با تعیین دقیق مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و ریسک‌ها، از بروز سوءتفاهم‌ها جلوگیری می‌شود.
- کاهش اختلافات: تعاریف استاندارد اینکوترمز، احتمال بروز اختلافات حقوقی را کاهش می‌دهد.
- تسهیل مذاکرات: با استفاده از اصطلاحات مشترک، مذاکرات بین‌المللی ساده‌تر و کارآمدتر می‌شود.
اصطلاحات رایج در اینکوترمز
اینکوترمز شامل ۱۱ اصطلاح است که به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
اصطلاحات مناسب برای همه روش‌های حمل‌ونقل:
- EXW (Ex Works): تحویل کالا در محل فروشنده؛ خریدار تمام هزینه‌ها و ریسک‌ها را از آنجا به بعد بر عهده دارد.
- FCA (Free Carrier): تحویل کالا به حمل‌کننده‌ای که خریدار معرفی کرده است؛ فروشنده مسئولیت تحویل تا آن نقطه را دارد.
- CPT (Carriage Paid To): فروشنده هزینه حمل تا مقصد تعیین‌شده را می‌پردازد، اما ریسک پس از تحویل به حمل‌کننده به خریدار منتقل می‌شود.
- CIP (Carriage and Insurance Paid To): مانند CPT، با این تفاوت که فروشنده باید بیمه حمل‌ونقل را نیز تهیه کند.
- DAP (Delivered at Place): فروشنده کالا را در محل توافق‌شده تحویل می‌دهد؛ ریسک و هزینه‌ها تا آن نقطه بر عهده فروشنده است.
- DPU (Delivered at Place Unloaded): مانند DAP، با این تفاوت که فروشنده مسئول تخلیه کالا در مقصد است.
- DDP (Delivered Duty Paid): فروشنده تمام هزینه‌ها و ریسک‌ها، از جمله عوارض گمرکی، را تا محل تحویل بر عهده دارد.
اصطلاحات مخصوص حمل‌ونقل دریایی و آبراه‌های داخلی:
- FAS (Free Alongside Ship): فروشنده کالا را در کنار کشتی در بندر تعیین‌شده تحویل می‌دهد؛ از آن نقطه به بعد، ریسک و هزینه‌ها بر عهده خریدار است.
- FOB (Free On Board): فروشنده کالا را بر روی کشتی در بندر تعیین‌شده تحویل می‌دهد؛ ریسک پس از عبور کالا از نرده کشتی به خریدار منتقل می‌شود.
- CFR (Cost and Freight): فروشنده هزینه حمل تا بندر مقصد را می‌پردازد، اما ریسک پس از بارگیری بر عهده خریدار است.
- CIF (Cost, Insurance and Freight): مانند CFR، با این تفاوت که فروشنده باید بیمه حمل‌ونقل را نیز تهیه کند.
نحوه انتخاب اصطلاح مناسب اینکوترمز
برای انتخاب اصطلاح مناسب اینکوترمز در یک معامله، به نکات زیر توجه کنید:
- روش حمل‌ونقل: برخی اصطلاحات مخصوص حمل‌ونقل دریایی هستند؛ اطمینان حاصل کنید که اصطلاح انتخابی با روش حمل‌ونقل شما سازگار است.
- تقسیم مسئولیت‌ها: مشخص کنید که کدام طرف مسئول هزینه‌ها و ریسک‌های مختلف است و اصطلاحی را انتخاب کنید که با توافقات شما همخوانی دارد.
- ملاحظات بیمه: بررسی کنید که آیا نیاز به پوشش بیمه‌ای خاصی دارید و آیا اصطلاح انتخابی این موضوع را پوشش می‌دهد.
مثال عملی از استفاده اینکوترمز
فرض کنید یک شرکت ایرانی قصد دارد کالاهایی را به یک خریدار در آلمان صادر کند. پس از مذاکره، دو طرف بر سر استفاده از اصطلاح “CIF بندر هامبورگ” توافق می‌کنند. این بدان معناست که فروشنده ایرانی مسئولیت هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه تا بندر هامبورگ را بر عهده دارد، اما پس از بارگیری کالا بر روی کشتی، ریسک به خریدار آلمانی منتقل می‌شود.
نتیجه‌گیری
آشنایی با اینکوترمز و انتخاب صحیح اصطلاح مناسب در معاملات بین‌المللی، نقش بسزایی در کاهش ریسک‌ها و هزینه‌ها دارد. با درک دقیق این اصطلاحات، می‌توانید معاملات خود را با اطمینان بیشتری انجام داده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.
